"Σχολείο της χαράς"

Photo by Alice Donovan Rouse

Τις περισσότερες φορές προσπαθούμε να φέρουμε τον κόσμο μέσα στο νηπιαγωγείο, αντί να βγάλουμε τα παιδιά στον κόσμο ...

Ο οκτάχρονος Γιουρκό ήρθε στο σχολείο με την σφεντόνα. Ήταν νωρίς για να αρχίσουν τα μαθήματα. Το αγόρι κάθισε πίσω από ένα θάμνο και κοιτούσε τα σπουργίτια. Ξαφνικά, τα σπουργίτια σηκώθηκαν και πέταξαν. Έμεινε μόνο ένα. Ο Γιουρκό σκόπευσε, χτύπησε με τη σφεντόνα και σκότωσε το σπουργίτι. Αυτή τη στιγμή τον πλησίασε ο δάσκαλος. Ο δάσκαλος παραμέρισε τα κλαδιά και ο Γιουρκό είδε τη φωλιά και τους ανήμπορους νεοσσούς. «Τώρα έμειναν χωρίς τη μητέρα τους, είπε ο δάσκαλος, σαν να μιλούσε με τον εαυτό του. – Κανένας δεν μπορεί να τους σώσει πια». Μετά από 25 χρόνια, ο ίδιος ο Γιουρκό είπε στον Σουχομλίνσκι: «Αν τότε με τιμωρούσατε αυστηρά, καλούσατε τον πατέρα μου στο σχολείο… δεν θα ένιωθα τύψεις γι’ αυτή τη βολή με τη σφεντόνα. Μ’ αναγκάσατε να είμαι δικαστής για τον εαυτό μου».

Διάβασε ένα παραμύθι και βάλε τα παιδιά να ξαπλώσουν στο πάτωμα. Αντί να μιλήσετε για το δάσος και τα πουλιά πήγαινε τα στο δάσος. Αντί να τους δείξεις φωτογραφίες με λουλούδια, φυτέψτε λουλούδια μαζί. Από το να μιλήσεις για το θέατρο πήγαινε τα σε μια θεατρική παράσταση ή δημιουργήστε εσείς τη δική σας παράσταση, γίνεται ηθοποιοί. Μην φοβηθείς αν λερώσουν τα ρούχα τους κι αν θα πούνε τίποτα οι μαμάδες… Αρχικά, πρότεινε τους το skip. Στην συνέχεια, παρότρυνε στα παιδιά να κυλιστούν στο χώμα, να παίξουν με την λάσπη, να λερωθούνε με τις μπογιές. Αντί να μιλήσεις για την αγάπη, δείξε τους την αγάπη σου για αυτά. Σε κάποιο παιδί που είναι θλιμμένο, εκτός από το να αναρωτηθείς γιατί είναι θλιμμένο, πες του κάτι όμορφο για την ζωγραφιά του και όταν χαμογελάσει πες του «Έτσι, να χαμογελάς, είσαι τόσο όμορφος/η όταν χαμογελάει το πρόσωπό σου».

«Το έθνος που θα μάθει τα παιδιά του να ζωγραφίζουν στον ίδιο βαθμό που τα μαθαίνει να διαβάζουν και να γράφουν θα ξεπεράσει τα άλλα τα έθνη στο τομέα της επιστήμης και του πολιτισμού. Αυτά τα λόγια του Ντιντερό συχνά τα επαναλάμβανε ο Σουχομλίνσκι.

Τι θα πει εκπαίδευση; Ο όρος περιέχει τρεις προσθετέους: την επιστήμη, την τεχνική, την τέχνη… Εκπαίδευση στην ευρύτερη έννοια είναι η πολύπλοκη πορεία της συνεχούς πνευματικής επικοινωνίας και του αλληλοεμπλουτισμού των εκπαιδευτικών και των εκπαιδευόμενων. Συνάμα, αυτή η πορεία χαρακτηρίζεται από τη βαθιά ατομικότητα των φαινομένων: μια παιδαγωγική αλήθεια σε μια περίπτωση είναι σωστή, σ’ άλλη ουδέτερη και σε μια τρίτη, ανόητη. Αυτή είναι η φύση του παιδαγωγικού μας έργου.  

Χωρίς την επιστημονική πρόβλεψη, χωρίς την δυνατότητα να σπείρεις στον άνθρωπο εκείνους τους σπόρους που θα φυτρώσουν μετά από δέκα χρόνια, η εκπαίδευση θα μετατρεπόταν σε μια αμόρφωτη νταντά και η παιδαγωγική σε ατεχνία. Χρειάζεται η επιστημονική πρόβλεψη – αυτή είναι η ουσία της κουλτούρας του παιδαγωγικού έργου – κι όσο πιο καλή είναι η πρόβλεψη, τόσο λιγότερο θα έχουμε να κάνουμε με την «ατυχία».

Δεν πρέπει να περιορίζουμε τον πνευματικό κόσμο του παιδιού μόνο στην μάθηση. Εάν προσπαθήσουμε να στρέψουμε όλες τις δυνάμεις τους παιδιού μόνο στα μαθήματα, η ζωή του θα είναι αβάσταχτη. Το παιδί δεν είναι μόνο μαθητής, αλλά πρώτα απ’ όλα είναι άνθρωπος με πολύπλοκα ενδιαφέροντα, ζητήματα, προσπάθειες.

Παπαδοπούλου, Ε. (1997), Β. Σουχομλίνσκι: Το "Σχολείο της Χαράς"